Η ημερίδα διοργανώθηκε από διαπανεπιστημιακή ομάδα έρευνας των Πανεπιστημίων Πειραιώς, Ιόνιου και Παντείου Πανεπιστημίου όπου, ίσως για πρώτη φορά στη χώρα μας, επιχειρήθηκε μια επιστημονική συζήτηση επί του θέματος των συμβάσεων παραχώρησης στη λιμενική βιομηχανία.
Αναδείχθηκε η διεθνής αλλά και εθνική εμπειρία από επιστήμονες εξειδικευμένους επί του συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου αλλά και στελέχη της αγοράς και εξειδικευμένων φορέων με ενασχόληση επί του πεδίου και αποτέλεσε την ευκαιρία για μια σημαντική συζήτηση με αναφορά στο παρόν αλλά ιδιαιτέρως στο μέλλον της λιμενικής βιομηχανίας τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα.
Οι συμβάσεις παραχώρησης στη λιμενική βιομηχανία χρησιμοποιούνται από το κράτος, τους φορείς διοίκησης λιμένων και λοιπούς δρώντες παράγοντες, προκειμένου να δημιουργήσουν καταστάσεις win-win για το σύνολο των συμμετεχόντων, δίνοντας στους λιμένες τη δυνατότητα να προσελκύσουν κατάλληλους ιδιώτες επενδυτές με γνώση και εμπειρία στο χώρο, κινητοποιώντας επαρκή κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα για τη χρηματοδότηση των απαραίτητων επενδύσεων σε λιμενικές υποδομές και ανωδομές και την παροχή λιμενικών υπηρεσιών υψηλού επιπέδου.
Στην Ημερίδα παρουσιάστηκαν τα μέχρι τώρα αποτελέσματα του συγκεκριμένου ερευνητικού έργου, ενώ δόθηκε η ευκαιρία στην επιστημονική κοινότητα και στους ενδιαφερόμενους/εμπλεκόμενους να συζητήσουν όλα τα σχετικά τρέχοντα ζητήματα.
Η πρώτη συνεδρία ανέδειξε τη συνθετότητα και τη στρατηγική σημασία των συμβάσεων παραχώρησης στη λιμενική βιομηχανία. Οι ομιλητές συμφώνησαν ότι, παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα – με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις παραχωρήσεις των λιμένων Πειραιά και Θεσσαλονίκης – εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν τον κατακερματισμό του ρυθμιστικού πλαισίου, τον περιορισμένο συντονισμό μεταξύ των αρμόδιων αρχών και την απουσία ενός ενιαίου φορέα λιμενικού σχεδιασμού. Οι διεθνείς βέλτιστες πρακτικές δείχνουν ότι οι μακροχρόνιες παραχωρήσεις μπορούν να προσελκύσουν επενδύσεις και να ενισχύσουν την ανάπτυξη, υπό την προϋπόθεση ότι υποστηρίζονται από αποτελεσματικό ρυθμιστικό έλεγχο που εξισορροπεί τα δημόσια και ιδιωτικά συμφέροντα. Συνολικά, απαιτείται ένα πιο συνεκτικό και ευέλικτο μοντέλο διακυβέρνησης για τη μέγιστη αξιοποίηση των οφελών από τις λιμενικές παραχωρήσεις στην Ελλάδα (αναλυτικά οι διαφάνειες των εισηγήσεων στο https://icasport.gr/ ). Συντονιστής ο Κωνσταντίνος Χλωμούδης, Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς και ομιλητές οι Απόστολος Παπαποστόλου, Πρόεδρος, Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων (Ρ.Α.Λ.), Βασίλειος Μάμαλης, Εκτελεστικός Διευθυντής, Ένωση Λιμένων Ελλάδος (Ε.ΛΙΜ.Ε), Σωτήρης Θεοφάνης, Managing Partner, MARLOGMIND PC, Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Μάρκος Τοζίδης, Υποψήφιος Διδάκτορας, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Μέλος της Ερευνητικής Ομάδας iCaSPort και Κωνσταντίνος Μπάρος, Senior Manager, Strategy Advisory, PwC Greece.

Η δεύτερη συνεδρία ανέδειξε την ανάγκη για έναν ολιστικό και στρατηγικά ευθυγραμμισμένο επανασχεδιασμό των συμβάσεων παραχώρησης στη λιμενική βιομηχανία. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ενσωμάτωση των αρχών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του πακέτου “Fit for 55”, ώστε η βιωσιμότητα να αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του σχεδιασμού και της υλοποίησης των παραχωρήσεων. Παράλληλα, επισημάνθηκε η δομική αδυναμία ανάπτυξης ενδολιμενικού ανταγωνισμού στην Ελλάδα, λόγω θεσμικών περιορισμών που ενσωματώνονται σε υφιστάμενες συμβάσεις, γεγονός που περιορίζει την αποτελεσματικότητα της αγοράς και την ποιοτική εξέλιξη των λιμενικών υπηρεσιών.
Επιπλέον, η ανάγκη για χωρικό σχεδιασμό και η δημιουργία ενός Εθνικού Μητρώου Λιμενικών Εγκαταστάσεων αναδείχθηκαν ως κρίσιμα εργαλεία υποστήριξης της ρυθμιστικής εποπτείας και ορθολογικής ανάπτυξης του λιμενικού συστήματος. Σημαντική επίσης κρίθηκε η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών για την παρακολούθηση της εφαρμογής των όρων των συμβάσεων και τη λήψη αποφάσεων, ιδιαίτερα σε θέματα που άπτονται περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων.
Τέλος, αμφισβητήθηκε η βιωσιμότητα του ελληνικού μοντέλου ολικής παραχώρησης λιμένων προς ιδιώτες, με την επισήμανση ότι απαιτείται επαναπροσδιορισμός των όρων και της αρχιτεκτονικής συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να εξυπηρετούνται καλύτερα τα εθνικά συμφέροντα και να ευθυγραμμίζονται με τις διεθνείς καλές πρακτικές. Συντονιστής ο Χρήστος Λαμπρίδης, Δρ., Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Μέλος Ερευνητικής Ομάδας iCaSPort και ομιλητές οι Μαρία Μποϊλέ, Καθηγήτρια, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Γεώργιος Βαγγέλας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Διαχείρισης Λιμένων και Ναυτιλίας, ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Αγουρόγιαννης, Στέλεχος, Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων (Ρ.Α.Λ.), Κωνσταντίνος Δέδες, Νομικός Σύμβουλος, Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων (Ρ.Α.Λ.), Ματθαίος Δαμίγος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο και ο Αθανάσιος Πάλλης, Καθηγητής, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Η τρίτη συνεδρία κατέδειξε τη σημασία του ερευνητικού έργου iCaSPort ως αφετηρία για μια πιο ολοκληρωμένη και βιώσιμη προσέγγιση στις συμβάσεις παραχώρησης στη λιμενική βιομηχανία. Παρουσιάστηκαν κρίσιμες παρατηρήσεις που αφορούν την ανάγκη ενσωμάτωσης κοινωνικών και περιβαλλοντικών κριτηρίων στους όρους των συμβάσεων, με τη βοήθεια διεθνών πλαισίων όπως το GRI και τη χρήση δεικτών απόδοσης που θα επιτρέπουν την αξιολόγηση και βελτίωση των επιδόσεων των παραχωρησιούχων.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη διαπίστωση του χαμηλού βαθμού ενσωμάτωσης των αρχών της βιωσιμότητας στις υφιστάμενες συμβάσεις στην Ελλάδα, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη για επανασχεδιασμό του μοντέλου και του περιεχομένου τους. Επισημάνθηκαν επίσης προβλήματα ασάφειας στη θεσμική εποπτεία, καθώς και η ανάγκη για διαφάνεια και ενεργό συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων (stakeholders).
Το μέρος αυτό της Ημερίδας ανέδειξε τη σημασία της ερευνητικής πρωτοβουλίας ως βάση για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου πλαισίου λιμενικής διακυβέρνησης και επισήμανε την ανάγκη η επιστημονική αυτή συζήτηση να συνεχιστεί, ώστε να διαμορφωθεί ένα περισσότερο βιώσιμο και ανθεκτικό μοντέλο ανάπτυξης για τα ελληνικά λιμάνια στο μέλλον (αναλυτικά οι διαφάνειες των εισηγήσεων στο https://icasport.gr/) Συντονιστής ο Ιωάννης Θεοτοκάς, Καθηγητής, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Επιστημονικός Υπεύθυνος Β΄ Φάσης iCaSPort και ομιλητές οι Πέτρος Πάλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μέλος Ερευνητικής Ομάδας iCaSPort, Θεόδωρος Στυλιάδης, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Μέλος Ερευνητικής Ομάδας iCaSPort, Χαράλαμπος Πλατιάς, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μέλος Ερευνητικής Ομάδας iCaSPort και ο Κωνσταντίνος Χλωμούδης, Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Επιστημονικός Υπεύθυνος Α΄ Φάσης iCaSPort.